Środkowa część
Kaszub leży między korytem rzeki Wieprzy a Zatoką Gdańską. Od północy jej
granice wyznacza Pradolina Łeby i Redy, zaś od południa Bory Tucholskie i
region Kociewia.
Jest
to jeden z najatrakcyjniejszych obszarów w całym pasie pojezierzy. Urozmaicona
polodowcowa forma terenu sprawiła, że nadano temu zakątkowi kraju miano
Szwajcarii Kaszubskiej. W jej skład wchodzi część Pojezierza Kaszubskiego i
część słabo wyodrębnionego Pojezierza Bytowskiego. Nad okolicą góruje Wieżyca
(329 m n.p.m.), najwyższy szczyt Niżu Środkowoeuropejskiego. Szwajcaria
Kaszubska to obszar pofałdowanego terenu, z dużą ilością jezior, oczek wodnych
i torfowisk. Największe jeziora rynnowe leżą na terenie Kaszubskiego Parku
Krajobrazowego. Głównymi ośrodkami miejskimi tego obszaru są Kartuzy – uznawane
za stolicę Kaszub oraz Bytów, natomiast większość ośrodków turystycznych
skupionych jest przy szlaku wodnym, zwanym „Kółkiem Raduńskim”. Spośród wielu
rezerwatów znajdujących się na tym obszarze wspomnieć warto o „Ostrzyckim
Lesie” z buczyną pomorską, „Kurzych Grzędach” – miejscu lęgowym żurawia,
rezerwacie „Stare Modrzewie” koło Kartuz czy „Jeziorze Kamiennym”,
oligotroficznym zbiorniku wodnym z chronioną rośliną reliktową – lobelią
jeziorną. Z regionem tym związanych jest najwięcej pamiątek i tradycji
kaszubskich.
Dolina
Słupi i Wieprzy różni się od obszaru Szwajcarii Kaszubskiej. Jest to kraina
lasów, dziewicza, rzadziej zaludniona niż Szwajcaria Kaszubska. Dla ochrony
szczególnie cennych walorów krajobrazowych tego terenu powołany został do
istnienia w 1981 roku Park Krajobrazowy „Dolina Słupi”, na którego obszarze
występują naturalne stanowiska rzedakich roślin i miejsca gniazdowania ptaków
chronionych, między innymi orła bielika.
Turyści
odwiedzający środkową część Kaszub docierają zwykle do Szwajcarii Kaszubskiej.
Okolice te są najlepiej zagospodarowane, stanowiąc miejsce wypoczynku
mieszkańców Trójmiasta i przybyszów z odległych zakątków kraju i z zagranicy.
Słupsk – stary gród leżący przy
tracie, który łączy Gdańsk za Szczecinem. W mieście położonym nad Słupią
zachowały się liczne przykłady architektury gotyckiej. Najcenniejszymi
zabytkami są tu kościół Mariacki z XIV wieku, zamek książęcy z początku XV wieku
– obecnie siedziba Muzeum Pomorza Środowego, a także kościół dominikański pod
wezwaniem św. Jacka z XV wieku.
Pośród morenowych wzgórz i jezior
Szwajcarii Kaszubskiej leży Bytów. Najlepiej zachowanym bytowskim zabytkiem
jest gotycki zamek z przełomu XIV i XV wieku.
Park krajobrazowy „Dolina Słupi“
obejmuje najciekawszy odcinek środkowego brzegu rzeki wraz z okolicznymi
wzgórzami morenowymi. Występują tu naturalne stanowiska rzadkich roślin i
miejsca ptaków chronionych, między innymi orła bielika.
Rezerwat „Jar Raduni“
przypomina miejscami górską, rwącą rzekę, płynącą głębokim wąwozem.
Kilkukilometrowy przełom Raduni otaczają urwiste zbocza, których wysokość sięga
30 metrów. Są one porośniete pięknym, mieszanym lasem.
Między jeziorami Klasztornym i Karczemnym, wśród morenowych wzgórz,
leżą Kartuzy – uznawane za stolicę Kaszub. Prawa miejskie uzyskały dopiero w XX
wieku, ale historia miejscowości sięga wieku XIV. Wtedy został sprowadzony na
te ziemie zakon Kartuzów. Cennym tutejszym zabytkiem jest kościół poklasztorny
wraz z obiektami gospodarczymi oraz znajdujące się na przeciwległym krańcu
miasta Muzeum Kaszubskie, gromadzące zabytki duchowej i materialnej kultury
Kaszub.
Otoczone Lasami Mirachowskimi
Jezioro Kamienne, ze względu na swą urodę nazwane zostało Świtezią Mirachowską.
Na jego brzegu leży największy na Kaszubach głaz narzutowy o wysokości 5
metrów, zwany „Diabelskim Kamieniem”. Jezioro jest ścisłym rezerwatem
wodno-florystycznym.
Leżące w pobliżu Wąglikowic i
Rekowa Jezioro Białe jest boczną odnogą Kółka Raduńskiego.
Świat roślinny Kaszub jest bogaty
i urozmaicony. Występuje tu wiele roślin specyficznych i bardzo rzadkich w
kraju. Chłodny i wilgotny klimat kaszubski sprzyja gatunkom o niewielkich
wymaganiach termicznych. Na uwagę zasługuje (2) wrzosiec bagienny Erica
tetracix , należący do gatunków atlantyckich, bardzo rzadkich w Polsce. Im
dalej na południe od brzegów morza, tym ilość roślin typowych dla klimatu
atlantyckiego maleje. Charakterystyczne są stanowiska (1) torfowca błotnego Sphagnum
palustre. Na terenie podmokłym występuje (5;7) czermień błotna Calla
palustris i (3) bagno zwyczajne Ledum palustre. Ciekawostką florystyczną
jest owadożerny gatunek (4;6) rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia.
Na południowy zachód od Kartuz
leżą dwa malownicze jeziora rynnowe – Brodno Wielkie i Brodno Małe. Usytuowane
w głębokiej dolinie Brodno Wielkie podziwiać można z punktu widokowego na
Złotej Górze, przy drodze Kartuzy – Bytów.
Jeziora Raduńskie Górne i Dolne
wchodzą w skład „Kółka Raduńskiego“. Tworzy je czternaście pięknych jezior.
Przez niektóre z nich – Stężyckie, Raduńskie Górne, Raduńskie Dolne, Kłodno,
Małe Brodno, Wielkie Brodno i Ostrzyckie przepływa rzeka Radunia, kierując się
dalej w stronę Gdańska. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków wodnych na
Kaszubach, liczący ponad 40 kilometrów.
Sianowo – Sanktuarium Matki
Boskiej Królowej Kaszub. Niewielka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem,
umieszczona w głównym ołtarzu tutejszego kościoła, pochodzi z pierwszej połowy
XV wieku.
Wieżyca – najwyższa kulminacja
Pojezierza Kaszubskiego i jednocześnie całego pasa pojezierzy. Wznosi się na
wysokość 329 m n.p.m. w malowniczych, porośniętych lasem bukowym Wzgórzach
Szymbarskich. Szczyt jest celem pieszych wycieczek, a zimą ze stoków Wieżycy
korzystają miłośnicy narciarstwa. Szczególnie pięknie szczyt prezentuje się z
okolic Jeziora Ostrzyckiego i Jezior Raduńskich.
W Węsiorach, w lesie nad Jeziorem
Długim, znajduje się pochodzące z okresu rzymskiego (I-II w n.e.) cmentarzysko
Gotów, będące pamiątką wędrówek plemion germańskich przez te tereny ze
Skandynawii ku Morzu Czarnemu. Cmentarzysko składa się z 20. kurchanów,
kamiennych kręgów i 140. grobów. Kamienne kręgi miały prawdopodobnie znaczenie
obrzędowe.
Zespół Pieśni i Tańca „Sierakowice“
ma w repertuarze oryginalne pieśni i tańce regionu kaszubskiego, z którymi
występuje na festiwalach i koncertach w kraju i zagranicą. Najbardziej
popularnym starym instrumentem, używanym przez kapele kaszubskie jest burczybas
– beczułka, do której przyczepione jest włosie z końskiego ogona. Polewane wodą
włosie, rytmicznie pociągane przez muzykanta wydobywa z burczybasa niski,
buczączy ton.
Ośrodkiem kaszubskiego
garncarstwa jest Chmielno, z którym związany jest od kilkunastu pokoleń ród
Neclów – mistrzów toczenia i ozdabiania ceramiki.