Kaszuby:

Północna część Kaszub opiera się swymi granicami o piaszczyste wybrzeże Bałtyku. Tutaj leży przylądek Rozewie, najdalej na północ wysunięta część terytorium Polski. Obszar ten charakteryzuje się krajobrazowa różnorodnością, obejmuje nadmorskie plaże i wydmy, łąki poprzedzielane pradolinami, lasy i jeziora. Zawdzięcza ją przeobrażeniom geologicznym, działalności lodowca, spływającym z niego wodom, jak również sąsiedztwu Morza Bałtyckiego, nieustannie kształtującego swą linię brzegową. Jest to swoisty geosystem, w którym środowisko lądowe ściera się  z potęgą morza.


            Unikalne walory przyrodnicze Przybrzeża słowińskiego między Łebą a Rowami, zostały objęte ochroną. Znajduje się tu Słowiński Park Narodowy uznany przez UNESCO w 1997 roku za Światowy Rezerwat Biosfery. Fenomenem natury są tu wędrujące wydmy, których wysokość dochodzi do 45 metrów. Spotkać tu można roślinność typową dla klimatu oceanicznego, np. wrzośca bagiennego  czy woskownicę europejską. Na terenie Parku Narodowego znajdują się przymorskie płytkie jeziora, z których największymi są Łebsko i Gardno.

            Przedłużeniem Pobrzeża Słowińskiego w kierunku wschodnim jest Mierzeja Helska. Jej liczący 34 kilometry odcinek wraz z Pobrzeżem Kaszubskim i Zatoką Pucką wchodzą w skład Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. W krajobrazie dominują tu wysoczyznowe kępy i pradoliny z dawnych zlodowaceń.  Dochodząc do morza, kępy kończą się mniej lub bardziej wysokimi falezami, czyli  nadbrzeżnymi urwiskami. Na Kępach Swarzewskiej i Redłowskiej występują objęte ochroną stanowiska buka i jarząbu szwedzkiego.

            Podzieloną na wiele kęp Wysoczyznę Żarnowiecką porastają Puszcze Darżlubska i Wierzchucińska. W pobliżu Mechowa, gdzie osobliwością przyrody są niewielkie jaskinie, znajduje się też rezerwat Darżlubskie Buki. Atrakcją jest również rynnowe Jezioro Żarnowieckie, którego dno leży około 18 metrów poniżej poziomu morza. Na południe od Pradoliny Łeby i Redy, coraz częściej w pejzażu pojawiają się morenowe wzgórza z leżącymi wśród nich taflami jezior.



Figura Matki Boskiej Swarzewskiej – Królowej Polskiego Morza. Do Swarzewa, starej wsi nad Zatoką Pucką, znanego  jako Sanktuarium Maryjne, pielgrzymują Kaszubi, by prosić o łaski i opiekę.



Jastarnia – jedna z ważniejszych miejscowości turystycznych na Mierzei Helskiej, w latach dwudziestych naszego wieku stała się popularnym kąpieliskiem. Od wieków miejscowa ludność kaszubska trudniła się tu rybołówstwem.




Hel, miasteczko z ponad siedemsetletnią tradycją, leży na końcu 34-kilometrowej mierzei. W dawnych wiekach ośrodek rybołówstwa i handlu, obecnie port rybacki i znane uzdrowisko. Warto tu odwiedzić kościół rybacki św. Piotra z XV wieku, obecnie siedzibę Muzeum Rybołówstwa. Znajduje się w nim interesująca ekspozycja łodzi i sprzętów rybackich z rejonu Zatoki Gdańskiej i południowego wybrzeża Bałtyku.




Widoczne na wyrobach ceramicznych i pościeli motywy kaszubskiego wzornictwa mają długą tradycję i są nieodłącznym elementem kultury Kaszub. Można je oglądać w zachowanej oryginalnej chałupie rybackiej z wyposażeniem z końca XIX wieku, usytuowanej w centrum Jastarni. „Chata rybacka” jest muzeum mieszczącym także sprzęty używane na Półwyspie Helskim przez rybaków od XV do XX wieku.


Na wąskim pasie Półwyspu Helskiego, oblewanym przez fale Bałtyku i Zatoki Gdańskiej ciągną się piaszczyste plaże, wzdłuż których leżą stare osady rybackie, a obecnie znane miejscowości wypoczynkowe.

U nasady Mierzei Helskiej leży Władysławowo, ośrodek wypoczynkowy i duży port rybacki. Jest to najdłuższa miejscowość Kaszub, której administracyjnymi dzielnicami są Karwia, Ostrowo, Jastrzębia Góra, Chłapowo i Chałupy.




Rozewie – najdalej na północ wysunięty przylądek w Polsce. Nad urwistym, klifowym  brzegiem góruje, zbudowana w 1823 roku, latarnia morska, widoczna z odległości wielu kilometrów. Z jej wierzchołka roztacza się szeroka panorama na Morze Bałtyckie i Mierzeję Helską. Obecnie urządzono w niej Muzeum Latarnictwa. Z miejscem tym związana jest postać Stefana Żeromskiego, którego popiersie stoi na skwerze przy latarni. Zwiedzający latarnię mogą zejść stromymi schodami  na leżący 60 metrów poniżej brzeg morski.


Tradycyjne kaszubskie łodzie – pomeranki – pod żaglami na Zatoce Puckiej.



Co roku, podczas czerwcowych uroczystości ku czci świętych Piotra i Pawła, odbywa się pielgrzymka rybacka  z Kuźnicy do Pucka; w 1997 roku z pielgrzymującymi płynęła replika łodzi św. Wojciecha, który dziesięć wieków temu ewangelizował ludność zamieszkałą nad Bałtykiem.


Jedno z bardziej urokliwych miejsc Pobrzeża Kaszubskiego – urwisty, klifowy, nadmorski brzeg między Rzucewem a Osłoninem.


 Na południe od Pucka i Władysławowa, w Puszczy Darżlubskiej, lezy stara kaszubska wieś Mechowo. We wsi stoi cenny zabytek architektury sakralnej – kościół z XVIII wieku o szkieletowej konstrukcji i barokowym wyposażeniu.


Nietypową dla tego regionu atrakcją jest grota. Ta osobliwość przyrody nieożywionej podlego ścisłej ochronie.


Krokowa, jedna z najstarszych miejscowości północnej części Kaszub. Jej historia sięga końca XIII wieku, kiedy to na Pomorze przybył wraz z Krzyżakami Olbracht Wickerode. Jego potomkowie spolszczyli się, przyjęli nazwisko Krokowski i przez siedem wieków rozbudowywali swą rodową siedzibę – Pałac Krokowski.




 Pochodzący z XVII stulecia dwór alkierzowy w Salinie i XIX-wieczna zagroda  gburska w skansenie  w Nadolu, to pamiątki minionych epok, świadectwa kunsztu budowniczych i oryginalności miejscowej architektury.



Łeba położona jest na jednym z najpiękniejszych odcinków polskiego wybrzeża, u ujścia rzeki Łeby do morza. Już w średniowieczu istniała tu osada rybacka zamieszkana przez Kaszubów. Obecnie jest to jedno z najczęściej odwiedzanych kąpielisk nadmorskich. Łeba jest dogodną bazą wypadową do zwiedzania Słowińskiego Parku Narodowego, który obejmuje oprócz przybrzeżnych jezior także ruchome wydmy. Na wschód od miasta wznosi się jedna z najpięniejszych latarni morskich na Kaszubach – „Stilo” – wybudowana w 1905 roku na wysokiej wydmie.


Rzeka Łeba wypływa na  Pojezierzu Kaszubskim. Toczy swe wody przez gęste lasy, tereny podmokłe i bagienne, przepływa przez jezioro Łebsko, by w Łebie znaleźć ujście do Bałtyku. Łebsko jest największym polskim jeziorem przybrzeżnym, zajmuje powierzchnię 71,4 km². Leży na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego. Od północy oddziela je od morza pasmo mierzei z wędrującymi wydmami. Południowe okolice jeziora mają charakter bagienny, gnieździ się tu wiele gatunków ptactwa.


Unikalny i największy w skali Europy nadmorski obszar z wędrującymi wydmami, znajduje się na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, w środkowej części Wybrzeża Słowińskiego, między Łebą a Rowami. Największą wędrującą wydmą jest porośnięta obecnie lasem Czołpińska Góra, leżąca nie opodal Smołdzina, w samym sercu Parku. Niesiony wiatrem piasek przemieszcza się, zasypuje żywe lasy, ludzkie siedziby, bagna, a odsłania jednocześnie lasy obumarłe i resztki dawnych wydm, z upływem czasu ponownie zarastających.


Skansen Słowiński we wsi rybackiej Kluki. Obejrzeć w nim można domy rybackie, łodzie, narzędzia i przedmioty codziennego użytku, należące do Słowińców, ludności, która przed wieami miała swój język i kulturę, a zamieszkiwała północną część Kaszub.


Sowie Góry – kraina ruchomych wydm. Niezwykle urozmaicony teren, gdzie piaskowe wzgórza mieszają się z porośniętymi trawą pagórami i fragmentami  sosnowego lasu rosnącego na wydmach. Zmiany klimatyczne i przeobrażenia środowiska naturalnego odzwierciedla tutejsza szata roślinna. Typowy dla obszaru wydm jest strefowy, przebiegający równolegle do linii brzegowej układ roślinności. Wśród chronionych na tym terenie roślin, napotkać można pięknie prezentującego się mikołajka nadmorskiego Eryngium maritimum.   










Niezwykle bogaty jest świat ptaków występujących na obszarze Kaszub. Stwierdzono tu istnienie ponad połowy wszystkich gatunków spotykanych w Polsce. Większość z nich buduje tu swoje gniazda, sprzyja temu środowisko zalesione, trawiaste i podmokłe. Charakterystyczne dla terenów pojezierzy są: (1) brodziec samotny Tringa ochropus, (2) kuliczek piskliwy Tringa hypoleucos, (3;5) perkoz rdzawoszyi i dwuczuby Podiceps griseigena; Podiceps cristatus, (4) perkozek Podiceps ruficollis, (6) kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos, (7) żuraw Grus grus, (8) rybitwa Sterna hirundo i (9) łyska Fulica atra.




Łupawa ma swe źródła na Pojezierzu Kaszubskim. Niesie swoje wody na północ do jeziora Gardno, a następnie do Bałtyku. Przedziera się przez łąki pełne trawiastych kęp. W okolicach Smołdzina tworzy malowniczy przełom o brzegach zarośniętych olchami i wierzbami.


Starą, sięgającą XIV wieku tradycję ma Ustka, która leży u ujścia  Słupi do morza. Jest ona uznaną miejscowością wypoczynkową, z portem, stocznią i zabytkową, XIX-wieczną latarnią morską.



Na skraju Słowińskiego Parku Narodowego, przy ujściu Łupawy do Bałtyku leżą Rowy, wieś rybacka o starej tradycji, z własnym portem, popularna miejscowość wypoczynkowa, posiadająca piękne, szerokie plaże.




Unikalne wybrzeże klifowe z olbrzymim osuwiskiem i nowo powstałymi wydmami w okolicach wsi Orzechowo, na wschód od Ustki.


Lębork leży w dolinie Łeby. Dzisiejsze miasto powstało wokół średniowiecznego śródmieścia. W XIV wieku Lębork pełnił rolę głównej warowni na zachodnich rubieżach państwa krzyżackiego . Do obecnych czasów dochował się gotycki kościół św. Jakuba, fragmenty starych murów miejskich z basztami i wielokrotnie przebudowywany krzyżacki zamek z XIV wieku.



Wejherowo podobnie jak Lębork, należy do starych pomorskich miast. Słynie przede wszystkim z Kalwarii – zespołu 26. wczesnobarokowych kaplic, rozłożonych wśród zalesionych wzgórz na południe od miasta. Kalwaria Wejherowską jest „Kaszubską Jerozolimą”, do której od trzystu lat, co roku w czasie trzech odpustów, podążają pielgrzymi z całych Kaszub.